بسم الله الرحمن الرحیم

آموزه های تمدن ساز اسلامی

جایگاه مستحبات در تمدن اسلامی از دیدگاه معصومین علیهم السلام

چکیده:

تمدن اسلامی به ساختن جامعه سالم بر اساس آموزه های اسلامی اطلاق می شود.

امر به معروف و نهی از منکر شاخصه امت اسلامی است  از ضروریات دین به شمار می آید و قوام بلکه حیات فرهنگ تمدن ساز اسلام منوط به استمرار آن است. مستحبات به عنوان مصداقی از معروف جایگاه ویژه ای در توسعه و پایداری تمدن اسلامی دارد، لذا شایسته عنایت بیشتری است. در این گفتار به مهمترین نقشهای مستحبات در تمدن از دیدگاه معصومین علیهم السلام پرداخته خواهد شد.

کلید واژگان: تمدن اسلامی،آموزه ها،امر به معروف، مستحبات

مقدمه

مفهوم تمدن اسلامی:

تمدن اسلامی ترکیبی وصفی از تمدّن و اسلام است.برای روشن شدن مفهوم این عبارت ابتدا تعریف مفردات آن را برمی رسیم.

الف-تعریف لغوی تمدن:

 واژه تمدن در کتب اصیل لغت عرب چون:العین، صحاح،مصباح المنیر،لسان العرب و مآخذ آن نیامده است .اما فعل ماضی آن مدّن {:بنی مدینة} و مدینه از ریشه «مدن بالمکان:در آن جا اقامت کرد» است که این فعل مهجور و مرده به شمار می آید. و مدینه به معنای دژی که در وسط و بهترین جای زمین بنا شود.مدنیّ اسم نسبت ،شهری.

برخی معتقدند مدن از ریشه «دین : مُلک :فرمانروایی کرد» که در این صورت حرف«م»زائد خواهد بود.[1]

در فرهنگ های لغت معاصر تمدن از ریشه مدینه أخذ می شود و در واقع مصدر جعلی به معنای شهری شدن است؛تَمَدّنَ:عاش عیشة أهل المدینة و أخذ بأسباب الحضارة:زندگی شهریان را زیست و فرهنگ آن را گرفت.[2]براساس این تعریف واژه حضارة معادل تمدن است که از حضر أخذ شده است.الحَِضارة:الإقامة فی الحضر.و الحضر خلاف البدو،و هی المدن و القری و الریف:حضر متضاد بیابان و به شهرهای بزرگ و کوچک و روستاهای آباد گفته می شود.به ساکنان شهرهای بزرگ حاضرة گویندزیرا در آن جاها حضور یافته و آرام و قرار گرفتند. قوم و قبیله بزرگ را نیز حاضرة نامند [3]

بنابراین تمدن و حضارة به معنای شهرنشینی یا سکونت جمعیت بسیار در مناطق آباد است. این جاست که واژه عمران را می توان در معنای تمدن دخیل دانست.به این دلیل مورخان و جامعه شناسان چون ابن خلدون حضارة و عمران را در کنار هم می آورد.[4]

ارکان تمدن:با توجه به معنای لغوی این واژه ،تمدن بر دو رکن :1-شهر یا آبادی2-جمعیت انسانی بسیار استوارست.بنابرین شرط استمرار تمدن بقای این دو رکن است.

اما پرسش این جاست که هریک از دو رکن باید از چه ویژگیهایی برخوردار باشد ؟......

ادامه مطلب...