3- وسیله تربیت اسلامی

یکی از مهمترین اهداف ارسال پیامبران افزون بر آموزش، تربیت و پاکسازی اخلاق و رفتار انسانهاست خداوند در چندین آیه از جمله آیه 2 سوره جمعه می فرماید: «هو الذی بعث فی الامیین رسولاً منهم یتلوا علیهم آیاته و یزکیهم و یعلمهم الکتاب و الحکمه و ان کانوا من قبله لفی ضلال مبین: او کسی است که در میان مردم درس ناخوانده، پیامبری فرستاد که آیه ها را بر آنان می خواند و اخلاقشان را درست و پاک می کند و کتاب قرآن و حکمت به آنان می آموزد.» حکمت همان آموزش عملی کتاب و به عبارت دیگر تربیت چگونگی به کارگیری آیات و احکام است که در کنار تزکیه اخلاق مجموعه تربیت اخلاقی و رفتاری را تشکیل می دهد.

بهترین وسیله برای تسریع در تربیت نماز جمعه است زیرا افزون بر آن که خود یک عمل عبادی و موجب تزکیه و تقرب است، خطیب با یک یا 5% ساعت خطبه مطالب پند آموز و تربیتی و... بسیاری را به نمازگزاران می آموزد. دشمن به این نقش پی برده و یکی از خطوط یورش فرهنگی را نمازهای جمعه قرار داده است. لذا مقام رهبری فرمودند: «اگر نماز جمعه می تواند ملتی به تربیت اسلامی تربیت کند یعنی آن تربیتی که توانست یک تمدنی را بوجود آورد و قلم نسخ بر همه تمدنها و فرهنگهایی بکشد که پیش از او در منطقه عظیمی از دنیا وجود داشته اند، پس نماز جمعه وسیله تربیت اسلامی است و چرا باید با آن دشمن نباشند؟ و علیه آن کتاب ننویسند؟[1]»

4- وحدت آفرین

مهمترین علت شکست و ضعف ملتهای مسلمان در برابر ابر قدرت غرب تفرقه و چند دستگی آنان است. قرآن کریم می?فرماید :«اطیعوا الله و رسوله و لا تنازعوا فتفشلوا و تذهب ریحکم ...؛ خداوند و پیامبرش را فرمان برید و اختلاف و درگیری نداشته باشید که شکست خورده، عظمت و قدرت شما نابود خواهد شد.[2]» این مدعا مورد اعتراف همه مسلمانان در هر گردهمایی است. تنها راه عزت وحدت است که در عبادات جمعی همچون حج، نمازهای جمعه و جماعت و اعیاد قابل طرح است.

خطبه های نماز جمعه وسیله روشن گری و بیان راهکارهای اتحاد است. امام خمینی (رحمه الله علیه) درباره موضوع خطبه ها می فرمایند: «شایسته است امام جمعه در خطبه هایش موضوعاتی را که به مصلحت دینی و زندگی مردم مربوط است بگوید و نیز آنان را از حوادث کشورهای اسلامی، نیازهای مادی و معنوی مسامانان، امور سیاسی و اقتصادیی که در استقلال و بقایشان نقش دارد و چگونگی ارتباط با سایر ملتها آگاه کند و آنان را از دخالت حکومت های استعمارگر و ظالم در امور داخلی به ویژه سیاسی و اقتصادی که منجر به استعمارشان می شود، هشدار دهد.[3]»

این مطالب درباره وحدت فراگیر و در سطح جهان اسلام بود. اما درباره وحدت داخلی و ارتباط میان دولت و ملت و گروه های جامعه همین تاثیر را دارد، جناب مقام معظم رهبری در این باره ماهیت نمازجمعه را وحدت آفرین معرفی کرده و فرموده اند: «حفظ پیوند قلبی و معنوی میان آحاد مردم و حکومت که تا کنون وحدت و وفاق ملی و پنجه مستحکم درهم فشرده ملت در مقابل دشمنان بوده و همیشه باید باشد، یعنی همان وحدت که از اول گفته شد نماز وحدت آفرین جمعه است.[4]»

تذکر:

خطبه های نماز اعیاد فطر و قربان هم از همین اهمیت ها برخوردار است، برای مثال پیامبر اکرم (صلی الله علیه آله و سلم) مهمترین مسائل اجتماعی، اخلاقی، اقتصادی و سیاسی را در این خطبه حجه الوداع ایراد فرمودند که با خطبه غدیر خم تکمیل شد.

 نظر به اهمیت و گستره وسیع اثرگذاری این عبادات مستحبی، امر به آنها از اهمیت امر به واجبات برخوردارست و باید همچون فریضه امر به معروف و نهی از منکر، اجرا شود و مردم را به سوی آن فرا خواند.